Przedostatnie zajÄ™cia w tym roku szkolnym w ramach Wszechnicy Teatralnej 14 maja 2012 roku poprowadziÅ‚a poetka, krytyczka literacka i publicystyka Agnieszka Wolny-HamkaÅ‚o. WykÅ‚ad zatytuÅ‚owany „[...] my przecie sÅ‚abe, / Do walk z mężczyznÄ… niezdolne niewiasty" – kobiety zwyciężone i zwyciężczynie w literaturze i teatrze” dotyczyÅ‚ roli kobiety w literaturze, sztuce i życiu spoÅ‚ecznym na przestrzeni dziejów. WziÄ™li w nim udziaÅ‚ uczniowie klas 1e, 1f, 2d, 2e III LO w ZÄ…bkowicach ÅšlÄ…skich wraz z polonistkami JolantÄ… DepczyÅ„skÄ…, MagdalenÄ… Kotowicz i UrszulÄ… ZacharÄ….
MieliÅ›my możliwość podziwiania twórczoÅ›ci Fridy Kahlo – kobiety, która w wyniku przymusowego unieruchomienia po wypadku zainteresowaÅ‚a siÄ™ malarstwem. Jej prace – przede wszystkim autoportrety – szokujÄ…, oddajÄ…c głównie ból. DzieÅ‚o „ZÅ‚amana kolumna” w sposób szczególny pokazuje cierpienie autorki, a gwoździe tkwiÄ…ce w ciele mogÄ… być analogiÄ… do mÄ™ki Chrystusa.
Skrajnie różny wizerunek kobiety zaprezentowaÅ‚ czoÅ‚owy przedstawiciel pop-artu Andy Warhol. Jego obraz „Marilyn Monroe” ukazuje kobietÄ™ piÄ™knÄ…, zmysÅ‚owÄ…, sÅ‚awnÄ…, ale czy szczęśliwÄ……?!
W latach 90. XX wieku po zmianie ustroju politycznego sztuka w Polsce staÅ‚a siÄ™ wolna. PojawiÅ‚a siÄ™ grupa artystów chcÄ…cych odczarować spoÅ‚eczne postrzeganie kobiet. WyróżniajÄ…cÄ… siÄ™ postaciÄ… tamtego okresu jest Katarzyna Kozyra. Autorka „Olimpii” w swej twórczoÅ›ci dotyka tematu tabu – seksualnoÅ›ci osób niepeÅ‚nosprawnych, porusza wÄ…tek degradacji ciaÅ‚a i nieodwracalnego wyniszczenia organizmu.
WykÅ‚adowczyni wspomniaÅ‚a też, że kobiety w Biblii byÅ‚y traktowane instrumentalnie i nie liczono siÄ™ z ich zdaniem i emocjami. Widać to choćby w KsiÄ™dze Hioba czy we fragmencie dotyczÄ…cym ofiarowania Izaaka, gdzie nie ma nawet wzmianki o uczuciach niewiast, przeżywajÄ…cych wraz ze swymi rodzinami trudne sytuacje egzystencjalne. Inaczej zaprezentowaÅ‚ obraz kobiety Sofokles w „Antygonie”. TytuÅ‚owa bohaterka ma prawo gÅ‚osu, jest osobÄ… aktywnÄ…, odważnÄ…, bezkompromisowÄ… i zbuntowanÄ….
ZajmujÄ…cym fragmentem zajęć byÅ‚o odczytanie wiersza WisÅ‚awy Szymborskiej „Jestem za blisko, żeby mu siÄ™ Å›nić”. Podmiot liryczny to kobieta niestereotypowa, wolna, intelektualna. WedÅ‚ug A. Wolny-HamkaÅ‚o nasza noblistka nie daÅ‚a siÄ™ wtÅ‚oczyć w feminizm, a obraz kobiety w jej poezji jest nietypowy.
ProwadzÄ…ca przedstawiÅ‚a również promowane modele kobiecoÅ›ci, jakie utrwaliÅ‚y siÄ™ w przestrzeni reklamowej w Polsce. Szczególnie popularny jest wizerunek pani domu: mÅ‚odszej (która promuje dany produkt poprzez swojÄ… seksualność) bÄ…dź starszej (zapewniajÄ…cej, że używa jakiegoÅ› towaru od lat). Powszechnie znane staÅ‚o siÄ™ wyobrażenie ulegÅ‚ej, grzecznej dziewczynki, podobnej do maÅ‚ego anioÅ‚ka. Kontrastuje z nim wzorzec grzeszny, w którym kobieta – sprawczyni grzechu – jest wyzwolona i niepokorna. Lansuje siÄ™ także obraz matki-Polki, czyli kobiety ulegÅ‚ej, bogobojnej, milczÄ…cej, poÅ›wiÄ™cajÄ…cej siÄ™ i cierpiÄ…cej.
Ciekawe wnioski nasunęły się, gdy poetka mówiła o socjalizacji (procesie rozwoju społecznego jednostki, kształtowania osobowości, wzorów zachowań), prowadzonej od przedszkola. Od najmłodszych lat narzucane są nam role dziewczynek i chłopców. Jest to dla wielu osób krzywdzące, gdyż gender (z ang. zespół zachowań, norm, wartości przypisanych przez kulturę do każdej z płci) nie musi być zgodny z charakterem, uczuciowością danej osoby.
Spora część audytorium była urzeczona erudycją i talentem oratorskim autorki wykładu. Pojawiła się także grupa osób, której nie przypadło do gustu pobieżne przytoczenie przykładów z literatury.
Przed rozpoczÄ™ciem spotkania pani Nina Karniej rozdaÅ‚a nagrody za prace konkursowe z kwietniowego wykÅ‚adu: Weronice Chopcian z 1e za grafikÄ™, a Weronice Chudzikiewicz z 2d i Wiktorowi Chalcarzowi z 2e za felietony „Co siÄ™ komu Å›ni?” Wszystkie prace zostanÄ… zamieszczone w majowym numerze „Naszej Jagiellonki”. W numerze czerwcowym bÄ™dzie można zapoznać siÄ™ z wywiadem, jaki Gosia Lis po wykÅ‚adzie przeprowadziÅ‚a z AgnieszkÄ… Wolny-HamkaÅ‚o.
tekst: Wiktor Chalcarz, 2e
foto: Katarzyna Sałata, 2d, Olga Słonina, 2e