Uczennice klasy 2A w ramach zajęć dodatkowych z biologii
przygotowały artykuły na temat ,,Barwy jesieni”. Zapraszamy do lektury.

Barwy jesieni
Jesień jest kolorową porą roku. Zaczyna się pięknie, od słonecznych dni, a kończy mrozem. Kojarzy nam się często z ponurą, deszczową pogodą. Jednak, gdy przyjrzymy się bardziej, a dokładnej, gdy popatrzymy pod nogi, ukażą nam się piękne owoce tej niezwykłej pory roku.

W lesie, na łące, tam gdzie jest przede wszystkim wilgotno możemy podziwiać owocniki grzybów. Wielobarwne kapelusze, jednak nie są takie łatwe do znalezienia, bowiem maja pewną umiejętność, a mianowicie potrafią się genialnie chować.

Wiec nasuwa się pytanie - jak napełnić koszyk pięknymi, a przede wszystkim jadalnymi grzybami?

Grzyby to organizmy żywe, które ogólnie dzielimy na jadalne i niejadalne. Te odmiany, które dla nas są trucizną dla zwierząt stanowią pokarm. Przykładem takiego grzyba blaszkowego może być wszystkim dobrze znany muchomor sromotnikowy. Warto przed grzybobraniem zapoznać się z atlasem grzybów, który znajduje się pod adresem : https://www.ekologia.pl/wiedza/grzyby/ . Atlas pozwoli nam zapoznać się z nazwą oraz wyglądem danego grzyba.

Jeśli grzyb jest niejadalny - nie niszcz, nie kop! Dlaczego?
Grzyb potrzebny jest drzewom. Grzyby tworzą związki mikoryzowe między swoimi strzępkami a korzeniem rośliny. Ważne jest, że w relacji tej zarówno grzyb jak i roślina czerpią korzyści. Grzyb dostarcza roślinie wodę i sole mineralne, roślina przekazuje wytworzone asymilaty. Wiec, gdy zniszczysz np. koźlarza, który rósł nieopodal brzozy, możesz spowodować uschnięcie nie tylko jej,ale i wielu innych roślin. Nie widzimy sieci połączeń między grzybem a korzeniem, chociaż niekiedy może ona sięgać odległości nawet 3 m od drzewa. Jeśli zobaczysz trującego grzyba lub nie jesteś pewna/y, czy możesz go spożyć, zostaw go naturze. Ona najlepiej sobie radzi z tym, co od niej pochodzi.

Tekst: Wiktoria Sarzyńska, klasa 2A

Dlaczego liście zmieniają jesienią kolor?
To, że liście zmieniają na jesień kolor, wie każdy. Lecz jak to się właściwie dzieje i skąd rośliny wiedzą, kiedy zacząć zmianę? Otóż mają one swój zegar wewnętrzny. Na podstawie długości dni i nocy (fotoperiodyzmu), a także średniej temperatury oraz ilości dostępnego światła, szacują, kiedy zaczyna się sezon jesienno- zimowy i pora zacząć magazynować substancje odżywcze. Właśnie temu służy zrzucanie liści- rośliny w ten sposób ograniczają swoją powierzchnię do minimum, aby marnować jak najmniej związków organicznych na odżywianie całego organizmu. Poza tym delikatne liście i tak mogłyby nie znieść niskich temperatur. Lecz zanim ich opadanie nastąpi, zawarty w ich chloroplastach zielony chlorofil, nadający im barwę i chłonący światło potrzebne do fotosyntezy ulega rozpadowi. Wtedy widoczne stają się inne barwniki: czerwone antocyjany, pomarańczowe karoteny i żółte ksantofile nadające liściom ich jesienny kolor. Dodatkowo na granicy ogonka liścia z gałęzią powstaje kilka warstw martwego korka, który odcina transport asymilatów i wody z solami mineralnymi między liściem a resztą rośliny i dlatego liście opadają, co ogranicza transpirację – utratę wody przez roślinę.

Kolor liści to także kwestia warunków pogodowych. Zmiana barwy liści następuje już w sierpniu, kiedy tracą one intensywność i ciemnieją. Jednak, gdy zaczyna się właściwy rozpad chlorofilu(najintensywniej w październiku) wiele już zależy od np. temperatury czy wilgotności. Jeśli jest mroźno i wilgotno, rozpad jest szybki i wydziela się dużo czerwonych antocyjanów. Niestety ta faza szybko się kończy i liść prędzej brązowieje i usycha. Jeśli natomiast jest sucho, chłodno, lecz słonecznie, liście przebarwiają się dłużej i możemy je podziwiać większą ilość czasu, nim i one uschną i opadną(pomogą im w tym wymienione wcześniej warstwy korka oraz ich własny ciężar i wiatr).

Tekst: Hania Rusnak, klasa 2A

Kolorowa salamandra plamista
Jest uznawana za najładniejszego polskiego płaza. Jej ciało jest czarne i błyszczące, pokryte żółtymi lub pomarańczowymi plamami. Ubarwienie salamander jest bardzo zmienne, nie spotyka się dwóch zwierząt o takim samym układzie plam na ciele. Z boku głowy zwierzę ma gruczoły wydzielające jad. Jest on niegroźny dla człowieka, ale może podrażniać np. oczy. W Polsce salamandry występują w górach i na pogórzu.

Samice „rodzą” larwy do wody, co jest to dla nich dość trudne, gdyż nie umieją pływać. Larwy żyją w wodzie i są wyjątkowo drapieżne. Latem przeobrażają się w dorosłą postać salamandry. Płaz ten przebywa w wilgotnych lasach, blisko wody, gdyż nie znosi upałów. Ponieważ w czasie polowania jest powolna i niezgrabna, poluje na niezbyt zwinne owady, nagie ślimaki. Dzięki jadowi i odstraszającemu ubarwieniu oprócz człowieka salamandra nie ma naturalnych wrogów. Zagrożeniem są dla niej samochody, a wybetonowywanie brzegów potoków górskich powoduje, iż dorosłe osobniki wpadają do wody i topią się.

Salamandry plamiste osiągają dojrzałość płciową między trzecim a czwartym rokiem życia. Dorosłe osobniki najchętniej żywią się dżdżownicami, ślimakami i gąsienicami. Poruszają się powoli, a kiedy poczują się zagrożone, stają w miejscu i nieruchomieją.

W krajach Europy Środkowej i Południowej salamandry plamiste to zwierzęta pospolite. Polacy mogą je spotkać w Karpatach i Sudetach. Płazy te podlegają ochronie gatunkowej. Salamandra plamista jest symbolem Gorczańskiego Parku Narodowego.

Tekst: Natalia Dominikowska, klasa 2A

Zdjęcia: Wiktoria Sarzyńska, Hanna Rusnak, Natalia Dominikowska , kl. 2A
Konsultacja merytoryczna: mgr Regina Bigoś