Przedostatnie zajęcia w tym roku szkolnym w ramach Wszechnicy Teatralnej 14 maja 2012 roku poprowadziła poetka, krytyczka literacka i publicystyka Agnieszka Wolny-Hamkało. Wykład zatytułowany „[...] my przecie słabe, / Do walk z mężczyzną niezdolne niewiasty" – kobiety zwyciężone i zwyciężczynie w literaturze i teatrze” dotyczył roli kobiety w literaturze, sztuce i życiu społecznym na przestrzeni dziejów. Wzięli w nim udział uczniowie klas 1e, 1f, 2d, 2e III LO w Ząbkowicach Śląskich wraz z polonistkami Jolantą Depczyńską, Magdaleną Kotowicz i Urszulą Zacharą.
Mieliśmy możliwość podziwiania twórczości Fridy Kahlo – kobiety, która w wyniku przymusowego unieruchomienia po wypadku zainteresowała się malarstwem. Jej prace – przede wszystkim autoportrety – szokują, oddając głównie ból. Dzieło „Złamana kolumna” w sposób szczególny pokazuje cierpienie autorki, a gwoździe tkwiące w ciele mogą być analogią do męki Chrystusa.
Skrajnie różny wizerunek kobiety zaprezentował czołowy przedstawiciel pop-artu Andy Warhol. Jego obraz „Marilyn Monroe” ukazuje kobietę piękną, zmysłową, sławną, ale czy szczęśliwą…?!
W latach 90. XX wieku po zmianie ustroju politycznego sztuka w Polsce stała się wolna. Pojawiła się grupa artystów chcących odczarować społeczne postrzeganie kobiet. Wyróżniającą się postacią tamtego okresu jest Katarzyna Kozyra. Autorka „Olimpii” w swej twórczości dotyka tematu tabu – seksualności osób niepełnosprawnych, porusza wątek degradacji ciała i nieodwracalnego wyniszczenia organizmu.
Wykładowczyni wspomniała też, że kobiety w Biblii były traktowane instrumentalnie i nie liczono się z ich zdaniem i emocjami. Widać to choćby w Księdze Hioba czy we fragmencie dotyczącym ofiarowania Izaaka, gdzie nie ma nawet wzmianki o uczuciach niewiast, przeżywających wraz ze swymi rodzinami trudne sytuacje egzystencjalne. Inaczej zaprezentował obraz kobiety Sofokles w „Antygonie”. Tytułowa bohaterka ma prawo głosu, jest osobą aktywną, odważną, bezkompromisową i zbuntowaną.
Zajmującym fragmentem zajęć było odczytanie wiersza Wisławy Szymborskiej „Jestem za blisko, żeby mu się śnić”. Podmiot liryczny to kobieta niestereotypowa, wolna, intelektualna. Według A. Wolny-Hamkało nasza noblistka nie dała się wtłoczyć w feminizm, a obraz kobiety w jej poezji jest nietypowy.
Prowadząca przedstawiła również promowane modele kobiecości, jakie utrwaliły się w przestrzeni reklamowej w Polsce. Szczególnie popularny jest wizerunek pani domu: młodszej (która promuje dany produkt poprzez swoją seksualność) bądź starszej (zapewniającej, że używa jakiegoś towaru od lat). Powszechnie znane stało się wyobrażenie uległej, grzecznej dziewczynki, podobnej do małego aniołka. Kontrastuje z nim wzorzec grzeszny, w którym kobieta – sprawczyni grzechu – jest wyzwolona i niepokorna. Lansuje się także obraz matki-Polki, czyli kobiety uległej, bogobojnej, milczącej, poświęcającej się i cierpiącej.
Ciekawe wnioski nasunęły się, gdy poetka mówiła o socjalizacji (procesie rozwoju społecznego jednostki, kształtowania osobowości, wzorów zachowań), prowadzonej od przedszkola. Od najmłodszych lat narzucane są nam role dziewczynek i chłopców. Jest to dla wielu osób krzywdzące, gdyż gender (z ang. zespół zachowań, norm, wartości przypisanych przez kulturę do każdej z płci) nie musi być zgodny z charakterem, uczuciowością danej osoby.
Spora część audytorium była urzeczona erudycją i talentem oratorskim autorki wykładu. Pojawiła się także grupa osób, której nie przypadło do gustu pobieżne przytoczenie przykładów z literatury.
Przed rozpoczęciem spotkania pani Nina Karniej rozdała nagrody za prace konkursowe z kwietniowego wykładu: Weronice Chopcian z 1e za grafikę, a Weronice Chudzikiewicz z 2d i Wiktorowi Chalcarzowi z 2e za felietony „Co się komu śni?” Wszystkie prace zostaną zamieszczone w majowym numerze „Naszej Jagiellonki”. W numerze czerwcowym będzie można zapoznać się z wywiadem, jaki Gosia Lis po wykładzie przeprowadziła z Agnieszką Wolny-Hamkało.

tekst: Wiktor Chalcarz, 2e
foto: Katarzyna Sałata, 2d, Olga Słonina, 2e